کیست فک
کیست‌ها ممکن است در قسمت‌های مختلف بدن تشکیل شوند و احتمال ایجاد آن‌ها در استخوان‌های فک و داخل حفره دهان نیز وجود دارد. کیست‌های مربوط به ناحیه دهان می‌توانند در غدد بزاقی، زیر لایه پوشاننده دهان، زیر پوست و درون استخوان فک تشکیل شوند. در ادامه مقاله با ما همراه باشید تا متوجه شوید ایا کیست فک خطرناک است و باعث سرطان میشود یا خیر.
کیست فک چیست؟
دندانپزشکان برای مواردی که در رادیوگرافی مشاهده می‌کنند، از اصطلاح ضایعه استفاده می‌کنند. در واقع کیست یک اصطلاح پاتولوژیک است. به عبارت دیگر تشخیص قطعی کیست بودن یک ضایعه تنها بر اساس شواهد میکروسکوپی امکان‌پذیر می‌باشد. بنابراین تا زمانی که ضایعه با جراحی خارج نشود و به پاتولوژیست فرستاده نشود و جواب قطعی دریافت نگردد، استفاده از واژه کیست صحیح نیست. البته در بسیاری از موارد از تکنولوژی‌های جدیدی مثل سونوگرافی یا رادیوگرافی CBCT می‌توان استفاده کرد و پیش از خارج کردن ضایعه ناحیه فک و صورت، از کیست بودن آن مطمئن شد. در واقع کیست به یک حفره کیسه مانند توخالی یا حاوی مایع گفته میشود که غشا یا دیواره آن از بافت اطراف متمایز است.
انواع کیست دندان
کیست‌های دندان دارای انواع مختلفی هستند. زمانی که فیلم جراحی کیست فک پایین را ببینید متوجه تفاوت کیست‌ها با یکدیگر خواهید شد. انواع کیست دندان عبارتند از:
کیست پری اپیکال
کیست پری اپیکال شایع‌ترین نوع کیست دندان است که دندانپزشکان این کیست را با نام‌های دیگری مانند کیست پریودنتال آپیکال، کیست رادیکولار، کیست انتهای ریشه یا کیست دندان می‌شناسند. این کیست در اثر نکروز یا تخریب بافت پالپ دندان به وجود می‌آید. پالپ در واقع بخشی از دندان است که در کانال ریشه قرار دارد و حاوی بافت عصبی و مویرگ می‌باشد. زمانی که در اثر ضربه یا پوسیدگی، پالپ دندان دچار آسیب شود، باعث بروز التهاب خواهد شد و معمولا در چنین شرایطی کیست پری اپیکال در انتهای ریشه ایجاد میشود.
در اغلب موارد درمان این نوع کیست پیچیده نیست. برای درمان، دندانپزشک ابتدا درمان ریشه را شروع می‌کند و در صورتی که این درمان موفقیت‌آمیز نباشد، دندان مرده باید از دهان خارج شود. بهترین کار برای اطمینان از عدم برگشت عفونت و التهاب، پر کردن ناحیه آسیب دیده است. برای پیشگیری از تشکیل مجدد کیست پری اپیکال، دندانپزشکان کانال ریشه را با روش رتروگراد پر می‌کنند.
کیست فولیکولار
اگر نگاهی به عکس تومور فک بیندازید متوجه می‌شوید که کیست‌های فولیکولار در اطراف دندان نیش بالا یا دندان عقل پایین ظاهر می‌شوند. فشاری که دندان در حال رشد به لثه وارد می‌کند باعث بروز این کیست میشود. این فشار از جریان خون طبیعی جلوگیری می‌کند؛ از این رو مایع بین تاج دندان و بافت غشای مینا جمع میشود. این مایع منجر به عفونت و التهاب شده و در نتیجه یک کیست فولیکولار یا دنتیژروس را به وجود می‌آورد. تنها راه درمان این کیست، برداشتن آن با جراحی یا کشیدن دندان است.
کیست ادنتوژنیک کراتوسیست
این کیست در اکثر اوقات در فک پایین ظاهر میشود. اگر چه اسم آن ترسناک به نظر می‌رسد، اما اندازه آن تقریبا همانند سایر کیست‌های دندانی می‌باشد. دندانپزشکان برای تشخیص قطعی این نوع کیست از روش آنالیز میکروسکوپی، رادیوگرافی و بیوپسی استفاده می‌کنند. علت دقیق ایجاد کیست ادنتوژنیک کراتوسیست هنوز مشخص نیست، اما نظریه‌های گوناگونی وجود دارد که هر یک از آن‌ها یک منشا متفاوت برای کیست در نظر می‌گیرند.
بسیاری از دندانپزشکان معتقدند که این کیست در فضای خالی دندان‌ها ظاهر میشود و یک مکانیسم طبیعی برای پر کردن فضای دندان از دست رفته است. اما برخی دیگر از دندانپزشکان نظر متفاوتی دارند و بر این باورند که این کیست نوعی تومور خوش خیم است که از بافت دندان‌های مرده یا آسیب دیده به وجود می‌آید. تنها راه برای درمان این کیست، جراحی کردن آن است. از آنجایی که ممکن است کیست ادنتوژنیک کراتوسیست عود کند، معمولا دندانپزشکان بعد از جراحی داروهای لازم را برای بیمار تجویز می‌کنند.
ایا کیست فک خطرناک است؟
بسیاری از بیماران از کیست فک پایین وحشت دارند؛ در حالیکه این ضایعات تا این اندازه خطرناک نیستند. این کیست‌ها رشد اندکی دارند، معمولا بر روی بافت‌های مجاور تاثیر نمی‌گذارند و در اکثر موارد دردناک نخواهند بود. البته از آنجایی که از یک لایه اپیتلیوم در حال رشد تشکیل شده‌اند، به صورت ذاتی قابلیت تغییر ماهیت دارند. این تغییر ماهیت در موارد نادر ممکن است به سمت تشکیل تومور پیش رود. در موارد اندک نیز این امکان وجود دارد که این تومورها بدخیم شوند. بنابراین درمان مشکلات فک الزامی است، اما باید در نظر داشته باشید که پروسه درمان آن‌ها به صورت مرحله‌ای می‌باشد. به عبارت دیگر در مرحله اول، تنها به درمان دندان پرداخته میشود و در ادامه ممکن است به جراحی هم نیاز باشد.
آیا کیست دندان باعث سرطان میشود؟
سرطان دهان به وضعیتی گفته میشود که سلول‌های خودی یا سلول‌های اطراف تبدیل به سلول سرطانی شوند. به طور کلی کیست دندان به صورت مستقیم نمی‌تواند منجر به سرطان فک شود. اما عدم درمان به موقع و عدم مدیریت کیست دندان منجر به تشدید درد و عفونت خواهد شد که در برخی موارد تاثیرات جانبی به همراه دارد. در واقع کیست‌های ریشه دندان و عفونت‌های دندانی می‌توانند شرایط را برای تبدیل شدن سلول‌ها به سلول‌های سرطانی فراهم نمایند. با پیگیری منظم و مشاوره می‌توانید از بروز این خطرات پنهان جلوگیری کنید و سلامت دهان و دندان خود را حفظ نمایید. توجه داشته باشید که کیست‌های سرطانی معمولا بدون علائم و درد هستند و بزرگ شدن آن‌ها باعث از بین رفتن بافت فک و استخوان خواهد شد.
علائم کیست فک پایین
برای درمان به موقع باید با علائم کیست فک و دندان آشنا باشید. هر گونه تغییر در دندان، تورم یا درد باید به دندانپزشک گزارش شود تا اقدامات لازم برای تشخیص و درمان زود هنگام آن صورت گیرد. با آگاهی نسبت به علائم کیست فک پایین می‌توانید از بروز مشکلات جدی جلوگیری کنید و سلامت دهان و دندان خود را تضمین نمایید. علائم این کیست‌ها به شرح زیر هستند:
درد موضعی
یکی از اصلی‌ترین علائم کیست فک پایین، درد موضعی است. معمولا این درد در ریشه دندان یا اطراف آن حس میشود و به صورت پراکنده یا پیوسته و خفیف تا شدید خواهد بود.
تورم و قرمزی
کیست فک یا دندان باعث قرمزی و تورم در اطراف ریشه دندان میشود. گاهی اوقات این تورم تا حدی زیاد میشود که دندانپزشک بدون بررسی عکس کیست فک پایین به راحتی می‌تواند آن را مشاهده کرده و تشخیص دهد.
تغییر در رنگ دندان
کسانی که به کیست مبتلا شده‌اند، در دندان‌های خود تغییر رنگ مشاهده می‌کنند. این تغییرات به سمت کمرنگ شدن یا تیره شدن دندان‌ها پیش می‌روند.
حساسیت به سرما و گرما
کیست فک و دندان باعث میشود که دندان‌ها به مواد سرد و گرم حساسیت زیادی نشان دهند. این حساسیت می‌تواند به صورت پیوسته یا لحظه‌ای احساس شود.
تخریب بافت‌های اطراف دندان
با گسترش کیست این احتمال وجود دارد که بافت‌های اطراف دندان دچار مشکل شده و تخریب شوند. این تخریب منجر به تغییر شکل دندان یا ایجاد شکاف خواهد شد.
